آیت الله آملی لاریجانی:
بسیاری از پیش فرض های علوم برخاسته از غرب مورد پذیرش مسلمان متدین نیست/باید با ورود به بحث های جدید، گنج های معارفی علما را به جهانیان عرضه کنیم
رییس قوه قضائیه با بیان این‌که با مسایل بسیار مهمی در شیوه تحقیق در علوم حوزوی مواجهیم که منقح نشده است و حوزه‌های علمیه در ساحت علمی و نظری محتاج تنقیح این مسایل هستند، روش تحقیق در علوم حوزوی را یکی از مصادیق مبادی علم دانست.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بسیج طلاب آیت‌الله صادق آملی لاریحانی، رییس قوه قضائیه در مراسم افتتاحیه کنگره بین‌المللی بزرگداشت مرحوم آخوند خراسانی با اشاره به این‌که مرحوم آخوند خراسانی از شخصیت‌های بسیار بزرگ تاریخ شیعه است، همت در تکریم، تبلیغ و ترویج شخصیت، روش و منش مرحوم آخوند را بر همه فرض دانست.
وی در ادامه با بیان این‌که جای روش تحقیق در علوم حوزوی در حوزه‌های علمیه خالی است، گفت: با مسایل بسیار مهمی در شیوه تحقیق در علوم حوزوی مواجهیم که منقح نشده است و حوزه‌های علمیه در ساحت علمی و نظری محتاج تنقیح این مسایل هستند، چراکه تنقیح بحث روش علمی تنها جواب‌گوی جهات نظری نیست به لحاظ عملی هم دارای اهمیت است.
رییس قوه قضائیه افزود: مسایل علم یک معیار خاصی دارند و بحث روش تحقیق از یک علم داخل خود آن علم نیست؛ نه تنها مسأله روش تحقیق در علوم حوزوی بلکه مجموعه‌ای از مسایل دیگر می‌تواند با عنوان فلسفه‌های علوم در حوزه‌ها مطرح شود و به گفته مرحوم نائینی مباحثی که سنخ مبادی است باید در فن مستقلی طرح شود اما چون این فن موجود نیست در علم اصول بحث می‌شود.
وی با بیان این‌که محققی مانند نائینی نیاز به بحث از مبادی را احساس کرد، گفت: عدم طرح مباحث مبادی در یک جا و به صورت مستقل سبب شده تا بسیاری از مباحث مهم و سرنوشت‌ساز در علم اصول، فقه و تفسیر به صورت برجسته مورد بحث قرار نگیرند و جویده جویده در جاهای متعددی مطرح شوند.
آیت‌الله آملی لاریجانی با اشاره به این‌که ماهیت حکم در ده‌ها جای علم اصول طرح می‌شود و بزرگانی مانند مرحوم محقق اصفهانی در اصول تلاش کرده‌اند که بر منشاء درست ترتیب مباحث، مبادی را قبل از علم اصول جا داده و بعد وارد علم اصول شوند، ابراز داشت: حوزویان باید بر روی مبادی علم مانند فقه، اصول، تفسیر و حتی فلسفه کارهای منقحی انجام دهند تا با بینش و فهم بهتری وارد علم شوند.
وی با طرح این سؤال که آیا در تحقیق علوم حوزوی تاریخ مسایل و علم نقش دارد یا نقش ندارد، روش تحقیق در علوم حوزوی را یکی از مصادق مبادی علم دانست و تصریح کرد: اکنون شیوه علما مختلف است و حتی در علومی که بخشی از آن عقلی است مانند علم اصول و حتی در فلسفه برخی مدعی هستند که باید تاریخ یک مسأله را دنبال کنیم تا تحقیق آن.
این استاد خارج فقه حوزه علمیه ادامه داد: برخی در حوزه‌ها، تاریخ یک مسأله را برای تصمیم‌گیری درباره حل آن مهم می‌دانند و برای تاریخ نقش قایل شده‌اند و مانند مغرب‌زمین که بحث تاریخ بسیار برجسته شده است، بسیاری از فیلسوفان علم مدعی هستند که بدون مراجعه به تاریخ علوم نمی‌توان روش‌های علم و عقلانیت علم را توجیه کرد.
وی بیان داشت: ریشه حرف عمده کسانی که این سخن را می‌گویند به یک نسبی‌گرایی برمی‌گردد، چراکه در علم نقطه اتکایی نداشته و با مراجعه به سیره علما، از دل آن معیارهایی را برای عقلانیت تصمیم‌هایی که در یک علم گرفته می‌شود انتزاع می‌کنیم و این سخن از یک دور سر در می‌آورد و کسانی که اهل این بحث بودند دو گونه تاریخ را لحاظ کرده‌اند.
آیت‌الله آملی لاریجانی با بیان این‌که ریشه رجوع به تاریخ علوم برای آن است که نقطه عقلانی بیرون را ثابت نگرفته‌ایم و مجبور هستیم به روش‌هایی که عالمان در طول علوم انجام می‌داده‌اند توجه کنیم، مراجعه به تاریخ مسایل علمی در فقه، اصول، فلسفه و کلام را ریشه‌ای در فهم کلام و مسأله عنوان کرد و گفت: گرچه تاریخ یک علم درباره آن علم روشنی بیشتری می‌بخشد اما اگر عقل محض راه‌حل مسایل یک علم باشد چه ارتباطی دارد که به تاریخ گذشته آن مراجعه کنیم.
وی ابراز داشت: تحقیقات تاریخی به عنوان یک روش در علوم عقلی و بخش‌های عقلی علوم لزومی ندارد و تنها روش تحقیق در علوم حوزوی اصطیاد و استیفای مباحث در علم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و امروز که در علوم حوزوی با یک وضع عجیبی مواجه هستیم و به راحتی از کنار آن عبور می‌کنیم و آن را به اذواق علما واگذار می‌کنیم صحیح نیست.
رییس قوه قضائیه با بیان این‌که تحقیق با تدریس و تدقیق متفاوت است و در حوزه‌های علمیه و در میان اساتید، نمی‌توان همه مطالب را به ذوق برگرداند، مشکل کنونی حوزه را در عدم برجسته کردن روش کار و تحقیق عنوان کرد با اشاره به مباحث مربوط به علوم انسانی، گفت: انسان متدین مسلمان بسیاری از پیش‌فرض‌های علومی که خاستگاه آن مغرب‌زمین است را قبول ندارد.
وی اضافه کرد: برای ساختن یک فضا و بستر مناسب برای علوم انسانی اسلامی باید بررسی شود که با چه روشی می‌خواهیم به قرآن مراجعه کنیم که اگر معتقدیم علوم اسلامی باید اسلامی شود باید در متدولوژی آن نیز تعمیق خواستی داشته باشیم تا این روش‌ها منقح شوند.
آیت‌الله آملی لاریجانی با بیان این‌که گنج بسیار بزرگی از تحقیقات علما در اختیار ما قرار دارد، تحقیقاتی که معمولا با نداری و نداشتن امکانات برای حوزویان حاصل شده است، گفت: برای نو کردن این تحقیقات و عرضه آن به جهانیان نیازمند مشاهده برخی بحث‌های جدید هستیم و توجه داشته باشیم معارفی که در فقه، اصول و تفسیر وجود دارد بسیار غنی و قابل عرضه است و نباید به سادگی از کنار آن عبور کرد.
وی خاطرنشان کرد: باید علوم دیگران را بخوانیم و بفهمیم و پس از آن حرف‌های خود را در آن قالب عرضه کنیم؛ از آنجا که ترجمه آثار به درد نمی‌خورد و در کارهای تطبیقی بسیار عقب هستیم و نمی‌توانیم حرف خود را به دنیا بزنیم، باید در روش تحقیق خود تجدید نظر کنیم و به مسایلی که مربوط به فلسفه‌های علوم حوزوی است بیشتر بپردازیم و آنها را برجسته کنیم. /920/پ201/ج
دیدگاه ها