رئیس مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی گفت: هم اکنون از سوی این مؤسسه، ترجمه همزمان قرآن کریم به 14 زبان زنده دنیا در حال انجام است. 

 حجت الاسلام و المسلمین محمد نقدی در گفتگو با پایگاه اطلاع رسانی بسیج طلاب  با اشاره به اینکه مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی در سال 1373 به وسیله سازمان اوقاف و با همکاری

وزارت فرهنگ و  ارشاد اسلامی تأسیس شد، اظهار داشت: هدف از تاسیس این مؤسسه در واقع پاسخگویی به نیاز میلیون ها انسان مشتاق به کلام وحی بوده که با پیروزی انقلاب اسلامی ایران این علاقه مندی نسبت به آشنایی با مفاهيم قرآن کریم بیشتر شده است.

ضرورت داشتن ترجمه کلام وحی

وی همچنین افزود: از آن جا که ما نمی توانیم مردم دنیا را دعوت کنیم که برای خواندن و فهم قرآن، زبان و ادبیات عرب را یاد بگیرند ، لذا یکی از ضرورت ها این بود که با ایجاد این مؤسسه، این سند ماندگار را به زبان های مختلف دنیا ترجمه کرده و در اختیار انسان های مشتاق قرار دهیم.

رییس مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی یادآور شد: اولین گام برای پرهیز از موازی کاری در آغاز به کار مؤسسه این بود که در سراسر ایران تحقیق کردیم ببینیم آیا کسی به این کار در این سطح در بخش دولتی و يا خصوصی مبادرت کرده یا خیر و وقتی یقین حاصل کردیم که این یک کار زمین مانده است فعالیت خود را آغاز کردیم.

جمع آوری 6 هزار جلد ترجمۀ قرآن

وی اضافه کرد: گام دوم ما در این مرحله، جمع آوری اطلاعات در مورد ترجمه های قرآن به زبان های خارجی از آغاز نهضت ترجمه قرآن در سراسر جهان بود که حاصل آن یک مجموعۀ ارزشمند قریب به 6 هزار جلد ترجمه قرآن در 145 زبان است که مجموعه ای بی نظیر در جهان می باشد.

حجت الاسلام و المسلمین نقدی بیان داشت: هدف از این کار آن بوده که با مطالعه و بررسی کار گذشتگان ، اشتباهات آنها را تکرار نکنیم، به ویژه با توجه به این نکته که در گذشته ترجمه قرآن به وسیله افرادی انجام شده که مسلمان نبوده اند.

وی با اشاره به اینکه آرشیو این مؤسسه شامل کلیه ترجمه ها با ویرایش ها و چاپ های متعدد است، گفت: به عنوان مثال، ما حدود 150 ترجمه انگلیسی، 210 ترجمۀ اردو، حدود 180 ترجمه فارسی مختلف داریم که آرشیو ما را غنی کرده است.

تأسیس کتابخانه تخصصی ترجمه

رییس مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی همچنین با اشاره به تاسیس کتابخانه تخصصی ترجمه این مرکز به عنوان دومین گام برای سهولت ترجمه در سال 73 و تکمیل تدریجی آن تاکنون ابراز داشت: هم اکنون در این کتابخانه حدود 5 هزار جلد فرهنگ لغت ، دایره المعارف، تاریخ و جغرافیای ملل مختلف وجود دارد که این منابع برای مترجم بسیار لازم و ضروری است.

وی افزود: کار مهم دیگر ما این بوده که کلیه نقد و نظرها به زبان های فارسی و دیگر زبان های رایج را در حدود نیم قرن که در مطبوعات دنیا به چاپ رسیده اند جمع آوری کرده ایم. به عنوان مثال اولین نقد مربوط به شهید مطهری است که ایشان درباره ترجمۀ شادروان ابوالقاسم پاینده نوشته و در روزنامه های رژیم گذشته چاپ شده است.

وی اضافه کرد: در واقع ما کلیه نقد و نظرهای تخصصی و فنی درمورد ترجمه ها را به صورت رایانه ای و کاغذی در این مؤسسه فرهنگی جمع آوری کرده ایم تا برای محققان و قرآن پژوهان کمکی در انجام اصل ترجمه باشد.

انتشار مجلۀ تخصصی ترجمان وحی

حجت الاسلام و المسلمین نقدی همچنین با اشاره به راه اندازی مجله تخصصی ترجمان وحی که سی شماره از آن تاکنون به چاپ رسیده است، بیان داشت: محور اصلی فعالیت این مجلۀ بین المللی ، مباحث نظری ترجمه قرآن است که سالی دو بار چاپ و به سراسر جهان ارسال می شود تا از طریق رایزنی های فرهنگی و سفارت خانه های کشورمان در خارج از کشور در اختیار صاحب نظران و علاقه مندان قرار گیرد.

وی افزود: امتیاز این نشریه، بین المللی بودن آن است و از آن جا که در ایران چاپ می شود، زبان اصلی آن فارسی است.

رئیس مؤسسه ترجمان وحی گفت: خلاصه مقالات به زبان انگلیسی و عربی در بخش پایانی مجله آورده می شود تا محققان بین المللی می توانند از محتوای آنها بهره مند شوند، ضمن آن که نمونه ترجمه هایی هم که در این مرکز انجام می شود در این نشریه به چاپ می رسد تا از نقطه نظرات صاحب نظران در مورد نقاط ضعف و قوت آن باخبر شویم.

انجام 6 ترجمه قرآن به زبان های اصلی دنیا

وی ادامه داد: اقدامات فوق بیشتر ناظر بر بسترسازی ها بود اما اصلی ترین فعالیت ما تاکنون نظارت بر انتشار 6 ترجمه: انگلیسی، فرانسوی، ترکی استانبولی، ترکی آذربایجانی، اسپانیولی و چینی بوده که 5 ترجمه از آنها جایزه جهانی کتاب سال را دریافت کرده اند.

وی یادآور شد: این ترجمه ها هم اکنون در کشورهای: آمریکا، انگلستان، ترکیه، آذربایجان، کانادا ، چین و اسپانیا منتشر می شود.

این کارشناس مسایل قرآنی خاطرنشان کرد: هم اکنون 14 ترجمۀ دیگر نیز به طور همزمان در مؤسسه در حال انجام است که شامل زبان های: روسی، ژاپنی ، رواندایی ، لوگاندایی، فنلاندی، سوئدی، پشتو، اردو، لزگی، بلتی ، گرجی ، بنگالی، ایتالیایی و یک زبان دیگر می شود.

وی در عین حال گفت: البته تاکنون قرآن به 145 زبان ترجمه شده اما این ترجمه ها مورد تأیید جمهوری اسلامی ایران نیست.

بستری برای وحدت و همفکری در جهان اسلام

حجت الاسلام و المسلمین نقدی در ادامه با بیان این که ریشه بسیاری از جنگ های فرقه ای در دنیای اسلام جهل و نادانی است که باعث درگیری شده است، ابراز داشت: ما جنگ های فرقه ای و مذهبی را از قرآن خارج کرده ایم؛ به عنوان مثال ما در حال حاضر یک ترجمه اردو داریم که شامل دو ترجمه است؛ که یک ستون دیدگاه شیعه و یک ستون دیدگاه اهل سنت و در یک ستون خود قرآن را آورده ایم که این رویکرد باعث می شود شیعه و سنی حرف همدیگر را بفهمند و این مساله خود باعث وحدت بیشتر می شود.

وی اضافه کرد: قرآن یک ریسمانی است برای وحدت که با آن می توانیم به جنگ های فرقه ای خاتمه دهیم و با این حال واقعا تأسف بار است که  می بینیم در اسلام گاهی جنگ های فرقه ای به اسم قرآن انجام می شود.

حجت الاسلام و المسلمین نقدی با اشاره به نوع کار ترجمه این مؤسسه که یک ترجمه مفهومی است، گفت: ان شاء الله تفسیر قرآن به همت مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی در چند جلد در آینده ارائه خواهد شد. البته ما در حال حاضر در زبان فرانسه که تفسیر شیعی نداریم به این کار اقدام کرده ایم که از 5 جلد، یک جلد آن منتشر شده که شامل تفسیر سه جزء اول قرآن می شود.

ترجمۀ قرآن به چند زبان در مراحل نهایی است

وی در ادامه با اشاره به این که ترجمه قرآن به زبان ژاپنی در حال ویرایش نهایی است که سال آینده چاپ می شود، اظهار داشت: ترجمه قرآن به زبان های: اردو و گرجی نیز به یاری خداوند،  امسال به چاپ می رسد و البته زبان های دیگر نیز به تدریج در سال های آتی ارایه خواهد شد.

رئیس مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی بیان داشت: نکته ای که در رابطه با کار ترجمه باید به آن توجه کرد این است که ما عمدتا نمی توانیم از ایرانی ها برای انجام ترجمه هر چقدر هم مسلط باشند استفاده کنیم چرا که باید از شهروندان آن کشور که با زیر و بم و جزئیات و ظرافت های زبانی آن منطقه آشنا هستند در این کار استفاده کنیم؛ کسانی که به خوبی قرآن را بفهمند و به مسایل زبانی تسلط کاملی داشته باشند.

لزوم اطمینان خاطر از کیفیت کار

وی افزود: در این خصوص ما اول افراد را شناسایی می کنیم، نمونه ترجمۀ آنها را تست می کنیم و پس از اطمینان ،کار ترجمه را به آنان واگذار می کنیم.

حجت الاسلام و المسلمین نقدی همچنین بیان داشت: به عنوان مثال در مورد ترجمه انگلیسی مؤسسه آقای حامد الگار از کالیفرنیا تقریظ نوشته و چاپ شده و آقای لگن هاوزن نیز که اهل واشنگتن است بر این ترجمه تقریظ نگاشته است؛ خود ایشان معتقد است بین 80 ترجمه کامل انگلیسی این ترجمه ای که ما انجام داده ایم، از همه بهتر، شیواتر و رساتر و قابل فهم تر است.

وی اضافه کرد: ما بعد از ترجمه از طریق رابطانی که داریم ناشرانی را پیدا می کنیم تا این ترجمه ها را در کشور محل گویش خود چاپ کنند.

وی یادآور شد: به عنوان مثال ترجمه چینی ما را آقای سلیمان بای جی سو انجام داده که دانش آموخته دانشگاه علوم اسلامی رضوی است و در تهران تا فوق لیسانس زبان و ادبیات فارسی خوانده و مسلط به زبان های عربی و انگلیسی است و در حال حاضر نیز در سفارت کشور ما در پکن مشغول به کار است.

کتاب شناسی مطالعات قرآنی اروپا رونمایی می شود

رئیس مؤسسۀ فرهنگی ترجمان وحی همچنین در بخش دیگری از سخنان خود ابراز داشت: ما چند کار همزمان انجام داده ایم که شاید امسال بتوانیم از برخی از آنها رونمایی کنیم؛  از جمله رونمایی از کتاب شناسی مطالعات قرآنی اروپا است که در 8 زبان اروپایی کلیه مطالعات قرآن از جنبه های زبان، خط ، ترجمه، تفسیر، علوم قرآن و ... مورد بررسی قرار گرفته که در واقع یک دایرة المعارف قرآنی به زبان های اروپایی است.

وی افزود: کار دیگر تدوین نقد و نظر ترجمه های فارسی است که در حدود 8 جلد آماده می شود و ان شاء الله امیدواریم تا پایان سال از آن رونمایی به عمل می آید.

بهره برداری از لابراتوار زبان در آینده‌ای نزدیک

حجت الاسلام و المسلمین نقدی همچنین با اشاره به این که بانک ترجمۀ ما در قالب دیجیتال و فیزیکی وجود دارد، گفت: ایجاد لابراتوار زبان از دیگر برنامه های ماست که در آیندۀ نزدیک در این ساختمان آماده بهره برداری می شود.

وی با اشاره به دو فراخوان اخیر این مؤسسه اظهار داشت: یکی از فراخوان ها مربوط به این است که کلیه کسانی که در سراسر جهان کار ترجمه قرآن کرده اند نمونه کارهای خود را بفرستند تا ما آن را تست کرده و در صورت تایید از توان ترجمه ای آنها استفاده کنیم.

وی با بیان این که ما ترجمه معیار خود را در اختیار مترجمان قرار می دهیم، گفت: یکی دیگر از کارهای ما این است که بنا داریم در حوزه علمیه ، دوره های آموزشی کوتاه مدت برای نخبگان و تحصیل کردگان حوزوی برای بحث های نظری ترجمه قرآن بگذاریم که این دوره ها در همین مؤسسه برگزار می شود.

این کارشناس و صاحب نظر مباحث قرآنی همچنین با بیان این که مجله ترجمان وحی برای علما و مراجع تقلید ارسال می شود و برخی از آنان از انتشار این نشریه تشکر کرده اند.

دستخط رهبری، الگوی راه ماست

وی تصریح کرد: مهم ترین الگو و نقشه راه برای ما دستخط مقام معظم رهبری است که سال 75 از غرفه ما در موزه هنرهای معاصر بازدید کرده و به این وسیله رهنمودهایی را به ما ارئه دادند. در این دست خط ایشان تأکید کردند: سهل انگاری در کار ترجمۀ قرآن روا نیست و به جهت اهمیت آن دقت و پایبندی به اصول و موازین لازم است. برخی به ما ایراد می گیرند که چرا در این همه سال فقط 6 ترجمه قرآن ارائه داده اید ، پاسخ ما این است که وقتی کسی می خواهد یک نامه ساده بنویسد چند بار آن را می خواند و ارزیابی می کند و لذا ما نمی توانیم درباره کلام الهی سهل انگاری کنیم.

حجت الاسلام و المسلمین نقدی خاطرنشان کرد: نقشه راه ما فرمایش مقام معظم رهبری است و ما بدون آن که ادعای خاصی داشته باشیم رهنمودهای معظم له را سرلوحه قرار داده ایم.

وی یادآور شد: ما در این مؤسسه دست به فعالیت هایی زده ایم که یک بنیان مرصوص است و این مؤسسه حقیقتا یک گنجینه بسیار ارزشمند برای کشور به شمار می رود.

با شعار دادن کار درست نمی شود!

رئیس مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی بیان داشت: ما اگر برای دین دل بسوزانیم و دغدغه دینی را در افراد ایجاد کنیم بسیاری از کارها انجام می شود ولی اگر تنها دنبال شعار دادن و این قبیل امور باشیم، قطعا کاری از پیش نمی رود.

وی افزود: از سویی واقعا لازم نیست که مدام کارهایمان را در بوق و کرنا کنیم چرا که آن کسانی که باید بفهمند می دانند و همان برایمان بس است.

گزارشی از بخش ترجمه نمایشگاه بین المللی قرآن

حجت الاسلام و المسلمین نقدی در قسمت دیگری از سخنان خود با اشاره به این که مسئولیت بخش ترجمه نمایشگاه بین المللی قرآن را برعهده دارد، گفت: این بخش دارای یک غرفۀ 200 متری است که در شبستان مصلی قرار دارد.

وی اضافه کرد: این بخش یکی از مهم ترین بخش های نمایشگاه است که به اعتبار بین المللی بودن آن، باید مهمانان خارجی به واسطه آن بفهمند که در جمهوری اسلامی ایران در رابطه با قرآن چه کارهایی انجام شده است؛ در این رابطه ما هم، فعالیت همه جهان را در زمینه ترجمه قرآن به نمایش گذاشته ایم و هم فعالیت کشور خودمان را.

وی افزود: به عنوان مثال، از طریق نقشه و نمودار نشان داده ایم که در پنج قاره جهان هر کشوری در هر منطقه جغرافیایی وجود دارد که کار ترجمه ای داشته آن را مشخص کرده و برایش کد تعیین کرده ایم؛ مثلا این که در کشورهای فارسی زبان چند مترجم قرآن وجود دارد و این ها  چه کارهایی  انجام داده اند.

اولین مترجمان قرآن، غیرمسلمان بوده اند

رئیس مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی همچنین بیان داشت: علاوه بر این، ما آمار مترجمان و نیز مذهب آنها را در طول تاریخ نشان داده ایم و این نکته قابل توجه است که اولین مترجمان قرآن در دنیا غیر مسلمانان بوده اند، اما ترجمه های کنونی متعلق به خود مسلمانان است.

وی با اشاره به آمار مقایسه ای ترجمه انجیل و ترجمه قرآن در جهان از گذشته تاکنون گفت: در حالی که مسیحیان بیش از 2500 زبان ترجمه انجیل را انجام داده اند ولی ما 145زبان  ترجمه کرده ایم و لذا تفاوت بسیار محسوس است.

وی ابراز داشت: به عبارت دیگر از میلاد مسیح تاکنون که 2012 سال می گذرد آنها در هر سال به طور متوسط بیش از یک ترجمه داشته اند اما ما در طول 1433 سال تنها 145 ترجمه ارایه داده ایم؛ این آمار مقایسه ای باعث تلاش مسلمانان می شود تا بیش از پیش به مسئلۀ ترجمۀ قرآن اهمیت بدهند.

حجت الاسلام و المسلمین نقدی همچنین با بیان این که پس از واقعه یازده سپتامبر، فروش قرآن در آمریکا و اروپا بسیار زیاد شده ،گفت: مردم غرب وقتی می بینند که آیات قرآن همه اش رحمت و عطوفت است جذب آن می شوند اما با این حال دشمنان تنها آیات مربوط به جهاد آن هم به صورت تحریف شده را نشان می دهند و بر روی آن تمرکز می کنند تا دافعه ایجاد شود.

مقام معظم رهبری نسبت به مسایل قرآنی، اهتمام ویژه دارند

وی در ادامه تأکید کرد: در حال حاضر رهبر معظم انقلاب برای قرآن بسیار اهمیت قائلند و وقت زیادی برای آن می گذارند. بنابر این ما باید از ایشان تبعیت کنیم و توصیه های ایشان را عملیاتی کنیم نه این که در حد شعار آن هم بر روی بنرها، بیانات و خواسته های ایشان باقی بماند.

وی در خاتمه به این نکته اشاره کرد که: چون ماموریت ما ناظر به خارج از کشور است، در بیرون از ایران کار ما بیشتر نمود دارد تا داخل و لذا ما باید با احتیاط و دقت کاری کنیم که آبروی نظام نرود، چون اگر ما در ترجمه ها لغزشی داشته باشیم آبروی نظام می رود و در این جا دیگر بحث شخص مطرح نیست.

گفتگو از: سید محمد مهدی موسوی