این روزها ازدواج اینترنتی به یکی از مباحث مورد علاقه برخی جوانان تبدیل شده است که از این طریق شریک زندگی آینده خود را می یابند، چنین روندهایی تشکیل خانواده در ایران را با ابهاماتی روبرو کرده است.

 اینترنتی شدن روابط اجتماعی در جامعه امروز ایران به طرز ناباورانه ای بیان کننده این واقعیت است که گپ و گفت ها و مراودات دوستانه در دنیای مجازی به شکل نگران کننده ای در حال تبدیل شدن به فرهنگی پذیرفته شده است.
 
امروزه بشر استفاده از وسایل ارتباط جمعی چون اینترنت، ماهواره و رایانه را جزء لاینفک زندگی خود می داند. دنیای جدید نیز شیوه نوین را برای زندگی می طلبد و از همین رو زندگی نسل جدید با نسل گذشته متفاوت شده است به طوری که بسیاری از افراد ترجیح می دهند امور روزمره و گاه ضروری زندگی خود از جمله ازدواج و تجارت را از طریق اینترنت پیگیری کنند.
 
با نگاهی گذرا به دنیای اینترنت و تفحصی کوتاه در دنیای سایبر( cyber) مشخص می شود که چند ده سایت دوست یابی و همسریابی با امکانات منحصر بفردی چون آلبوم تصاویر، تالارهای گفتگو و چت روم ها این زمینه را بوجود آورده اند که جوانان به سمت و سوی آشنایی های بی سرانجام کشیده شده بی آنکه از عواقب دردسرساز آن آگاه باشند.
 
این روزها ازدواج اینترنتی به یکی از مباحث مورد علاقه برخی جوانان تبدیل شده است که از این طریق شریک زندگی آینده خود را می یابند. چنین روندهایی تشکیل خانواده در ایران را با ابهاماتی رو برو کرده است.
 
نخست آنکه خیلی ها با انگیزه دوست یابی وارد این سایتها شده اما پس از جدی شدن مباحث و اصرار یکی از طرفها به ازدواج، فرد برای تداوم رابطه حاضر به پذیرش آن شده در حالیکه خود نیز می داند که هیچ جدیتی در این موضوع ندارد. نکته دوم آن است که خیلی ها پس از نا امیدی از پیدا کردن شریک مناسب آینده شان با انگیزه و هدف مشخص به سایتهای همسریابی مراجعه کرده و سعی می کنند فرد مورد نظر خود را پیدا کنند.
 
با اینکه اتکا به اینترنت و فضای مجازی ممکن است در نگاه اول آسان ترین راه همسر یابی تلقی شود ولی واقعیت آن است که فضای نامطمئن مجازی نمی تواند ملاک دقیق و قابل اعتنایی برای یافتن یک شریک دایمی به حساب آید. ارزیابی های اولیه نیز حاکی از آن است که خیلی ها در مراحل اولیه به قصد دوستیابی به این کار مبادرت کرده و به تدریج علایق ناشی از احساسات ناپایدار تمایل به تداوم رابطه و در نهایت ازدواج را موجب شده است.
 
ارزیابی های آماری در یکی دو سال گذشته حاکی از آن است که بی برنامگی در امر ازدواج، جامعه را با وضعیت نگران کننده ای روبرو کرده و چنانچه آمار جوانان در سن ازدواج همچنان ادامه یابد در چند سال آینده بر حسب جمعیت دختر و پسر و برخی متغیرهای کیفی چون افزایش دختران تحصیلکرده با یک درهم ریختگی و نا همترازی گیج کننده روبرو خواهیم بود.

 در اينجا بايد گفت امروز همه می توانند با مراجعه به كافی نت یا كامپیوتر شخصی به راحتی وارد سایتهایی شده و شروع به دوست یابی و چت با افراد ناشناس كنند. بر این اساس كه ادبیات پرسه زنی در وب می گوید كه می توانی با هر شخصیتی در شبكه احساس و عاطفه ات را به اشتراك بگذاری.
 
این كه ادبیات اینترنتی كاربران چقدر با ساختار اجتماعی سطح جامعه تطابق دارد، موضوعی بحث برانگیز است. آیا اشتراك سلایق دو پسر و دختر جوان در فضای "چت روم" می تواند زمینه مناسبی برای ازدواج این دو در جامعه باشد؟ در حال حاضر بسیاری از جوانان ساعتها یا به طور متناوب روزها و ماهها پای این نوع دوست یابی های مجازی می نشینند.
 
٭ازدواج اینترنتی
 
ازدواج در اینترنت اولین بار دركشور فرانسه و حومه های شهر پاریس مطرح شد. این شهر یعنی "ایسی لهمو لینو" یكی از شهرهای اینترنتی و سرآمد شهرهای فرانسه در حوزه اینترنت و اطلاع رسانی می باشد. تا جایی كه حتی در مهد كودكهای این شهر نیز اینترنت مورد استفاده و دستیابی است.
 
در كشور ما هم موضوع دوست یابی رایانه ای و گاهی ازدواج اینترنتی از حدود 2-3 سال پیش در بین عموم مطرح شده است. تا جایی كه چندین سایت نیز در این مورد به وجود آمد و اقدام به عضویابی كرد.  ، اما آنچه مهم است عواقب و مشكلاتي است كه پس از ايجاد چنين سايتهايي در بين جوانان به وجود آمده است.
وبايد گفت  آنچه كه در چت رومها بيان مي شود اكثرا دروغ است كه اين دروغها باعث فروپاشي خانواده پس از ازدواج مي گردند؛ چرا كه طرفين بعد از ازدواج واقعيت هاي فرد مقابل را از نزديك مي بينند.
 
اگر جنبه آگاهي بخشي اين وسيله ناديده گرفته شود و با نگاهي احساسي و ناآگاهي فرد بخواهد همسرش را از طريق اينترنت برگزيند و نقش اينترنت در تشكيل خانواده برپايه احساسات، بنا شود، اينترنت را نبايد در انتخاب همسر استفاده كرد اما اگر اين وسيله بر آگاهي و آشنايي بيشتر طرفين ازدواج بيافزايد روش پسنديده اي است.

در شرايط فعلي تمايل به ازدواج اينترنتي و استفاده از سايت هاي همسريابي از طرف جامعه شناسان و آسيب شناسان اجتماعي نوعي بحران به شمار مي رود.
 
براساس آمار اداره كل مطالعات اجتماعي و بررسي هاي اجتماعي ناجا، 63 الي 68 درصد چت روم ها در اختيار جوانان قرار دارند؛ و در اين ميان جوانان ايراني حتي گوي سبقت را از امريكايي ها و كانادايي ها هم ربوده اند. پايگاه اطلاع رساني پليس، گزارش مي دهد كه در حال حاضر بسياري از جوانان ساعت ها يا به طور متناوب روزها و ماهها پاي اين نوع دوستيابي هاي مجازي مي نشينند و محتواي 48درصد اين چت رومها را اطلاعاتي چون عكس در برگرفته و اين درست آن چيزي است كه مي تواند جوان و نوجوان را تحت تاثير قرار دهد.

در مراجعه به دادگاه هاي خانواده و مراجع قضايي با برخي زوج ها روبرو مي شويم كه از طريق اينترنت با يكديگر ازدواج كرده اند و حال براي جدايي به اين مكان ها آمده اند.
   
تحليل ازدواج هاي اينترنتي

واقعيت اين است كه ورود اينترنت به جوامع در حال توسعه اي همچون ايران در كنار تمام محاسن و نوآوري هايي كه به دنبال داشته است داراي جوانب منفي و آثار سويي نيز بر فرهنگ كشورمان بوده است.
 
هر چند ضرورت ازدواج به هنگام از جمله موضوعاتي است كه تاكيد زيادي درباره آن وجود دارد. اما در كنار اين موضوع، احكام اسلامي همواره بر اين ضرورت تاكيد دارند كه تشكيل خانواده بايد با درايت و آگاهي صورت گيرد چرا كه بي توجهي به اين امر از قوام اين نهاد مقدس كه اساس جامعه را تشكيل مي دهد كاسته و زمينه ساز بروز مشكلات متعددي مي شود.
 
اين نوع ارتباط زماني مي تواند به يك آشنايي سالم تبديل شود كه با بلوغ هيجاني هر دو فرد، نظارت موسسات ذي صلاح در اين امر و استفاده از متخصصان و مشاوران در حوزه هاي ديني و ازدواج همراه شود.
 
از طرفي اگر خانواده ها خيلي بدبينانه به اين وسيله ارتباطي نگاه كنند قطعاً فرزندانشان به شكل ديگري آسيب خواهند ديد چرا كه اينترنت واقعيت روز جامعه ماست و نمي توانيم اين واقعيت را انكار كنيم اما اين سخن نيز به آن معنا نيست كه فرزندمان را در برابر ابزارهاي جديد تنها رها كنيم بنابراين والدين مسئول، كساني هستند كه علاوه بر دلسوزي با بصيرت به اين فناوري و خدمات آن نگاه كنند.

نگاه پسران به مقوله همسريابي اينترنتي صرفاً نوعي سرگرمي است. اما دختران از شيوه همسريابي اينترنتي براي انتخاب همسر مناسب استفاده مي كنند و اين در حالي است كه پسران بيشتر با نگرش سرگرمي وارد «چت روم» مي شوند.
 
شايد بتوان ادعا كرد كه آشنايي در چت روم ها بتواند به كاهش سن ازدواج كمك كند. اما نمي توان توقع داشت اين الگو در جامعه ما جوابگو باشد زيرا بيشتر تعاملات جوانان در فضاي مجازي انتزاعي و دور از واقعيت است و همين موضوع زمينه اي براي افزايش مشكلات و آسيب هاي همسريابي اينترنتي در جامعه است.
 
امروزه شكل هاي سنتي پيدا كردن زوج مناسب در جمعيت متراكم كنوني، گمنام شدن افراد در جامعه شهرنشين و افزايش فردگرايي جوانان در مقابل ساختار سنتي جامعه از جمله عوامل گرايش جوانان به استفاده از اينترنت و برقراري ارتباط هاي اينترنتي است.
 
گفته مي شود 80درصد دانشجويان در معرض خطر اعتياد به اينترنت قرار دارند كه بيش از 14درصد آنها بيش از 20 ساعت در هفته زمان شان را در فضاي مجازي و اينترنت مي گذرانند.
 
در كشور ما هنوز فرهنگ استفاده مناسب از چنين فضايي وجود ندارد و به نظر مي رسد اينگونه آشنايي در موارد بسياري با دروغ و فريب همراهند. شايد از اين روست كه كارشناسان در زمينه فروپاشي خانواده به مسئولان درباره ظهور و رواج پديده اي به نام همسريابي اينترنتي نيز هشدار مي دهند و آن را از جمله عوامل بروز اختلاف ميان زوج هاي جوان مي دانند و پرونده هاي متعدد موجود در دادگاه هاي خانواده را بر اين مسئله گواه مي گيرند.

در فرهنگ ايراني موانع زيادي براي ارتباط طولاني قبل از ازدواج بين خانواده هاي جوانان وجود دارد و جوانان نمي توانند با خصوصيات يكديگر آشنا شوند، استفاده از اين ابزار براي آشنايي پيش از ازدواج مطلوب و مفيد خواهد بود البته در صورتي كه اطلاعات و خصوصياتي كه افراد از همديگر مي دهند خصوصيات واقعي باشد و فقط شرايط مثبت افراد گفته نشود.

ازدواج هاي موفقي كه ريشه در آشنايي اينترنتي دارد، معمولاتوسط افرادي صورت گرفته است كه از شخصيت هاي پخته اي برخوردار بوده اند به اين معني كه به طور تصادفي با هم در اينترنت آشنا شده اند، نه اينكه از اين طريق با هم ازدواج كنند.

صرف نظر از شيوه انتخاب همسر، جوانان بايد مبناي خود براي آغاز زندگي مشترك را شناخت صحيح قرار دهند. بيشترين افرادي كه از طريق همسريابي اينترنتي مبادرت به آغاز آشنايي مي كنند شامل گروه هايي هستند كه محدوديت هايي دارند؛ اين محدوديت ها ممكن است مربوط به مشكلات فردي، خانوادگي، ظاهري و فرهنگ حاكم بر محيط زندگي فرد باشد.
 
در فضاي مجازي تضميني وجود ندارد كه اطلاعات ارايه شده توسط كاربران صحيح باشد زيرا در بسياري از موارد افراد ايده آل هاي خود را به طرف مقابل منعكس مي كنند.
 
ضرورت شناخت پايگاه اجتماعي و طبقه افراد، خانواده، توانايي ها و استعدادها، امكانات، احساسات، اهداف و برنامه ها، نقاط قوت و ضعف، مسئوليت ها، آرزوها و انتظارات، اعتقادات و باورها، فرهنگ و رفتار و وابستگي ها و پيوندهاي طرفين با ديگران، به عنوان پيش شرط ازدواج جوانان و كسب اين اطلاعات از طريق اينترنت يا ساير شبكه هاي در دسترس رسانه اي كمتر قابل حصول است.

شناخت لازم براي ازدواج دو جوان بايد از طريق ارتباط رودررو، گفتگو و ملاقات با نظارت خانواده ايجاد شود.
 
با ايجاد ساختاري صحيح و برنامه استراتژيك براي پاسخگويي به نيازهاي جوانان از طريق اينترنت، ايجاد نظام ارزشي و انگاره هاي ملي و ديني در توليد محتواي اينترنتي، ايجاد فضاي جذاب و پرنشاط در خانواده براي طرح راحت تر خواسته ها توسط جوانان، افزايش نظارت و كنترل توسط اداره كنندگان سايت ها براي طرح معقول و منطقي خواسته هاي جوانان مي توان به اين امر كمك كرد.
 
آموزش و ظرفيت سازي درخصوص مقوله مورد بررسي توسط سازمان ها و دستگاه هاي دولتي مرتبط و ايجاد كانون هاي مهارت هاي زندگي با همراهي والدين و آموزش مقتضي براي بهره برداري از سايت هاي اينترنتي اهميت افزايش دانش و آگاهي جوانان نسبت به آسيب ها و امتيازات ازدواج هاي اينترنتي از طريق برنامه هاي منظم در مراكز آموزشي و حضور رسانه ملي براي آگاه سازي جوانان و خانواده ها ضروري مي باشد.
 
از مخاطرات اينگونه ارتباط ها هم، افزايش سطح انتظار و توقع جوانان از ازدواج و زندگي، افزايش زمينه هاي تخيل و توهم نسبت به آينده، ضعف واقع گرايي، نمايش ناسازگاري در مقابل تفاهم و يكرنگي، اعتماد كاذب، وابستگي عاطفي و انحراف از جمله آسيب هاي گرايش به اينترنت به منظور ازدواج است.

 بررسي ها نشان مي دهند چون دوستي ها و آشنايي هاي اينترنتي تعهدي ميان افراد به وجود نمي آورد مي تواند خيلي زود به جدايي منجر شود. از سوي ديگر شناختي كه از اين طريق شكل مي گيرد چندان كامل و حتي مناسب نيست. ازدواج بايد با آگاهي و درك عميق صورت بگيرد. اما ازدواج هاي اينترنتي اگر هم اتفاق بيفتند از روي عقل و منطق نيستند.

تحقيقات نشان مي دهد 80 درصد پسرها حاضر نيستند با دختراني كه قبلابا آنها رابطه صميمي داشته اند ازدواج كنند و براي استفاده يا سوء استفاده جنسي به سايت هاي دوست و همسريابي مراجعه مي كنند. چون واقعا قصد ازدواج ندارند و هدفشان فريب دختران است.

واما بايد گفت دركنار ايجاد و ساماندهي سايت هاي همسريابي امين و مجاز بايستي از ظرفيت هاي مراكز مشاوره استفاده نمود و تيمي از مشاور، روانشناس، روانكاو، پزشك، كارشناس ديني، كارشناس ازدواج و زناشويي باشند و پس از دريافت درخواست ازدواج از سوي متقاضي و ارائه مدارك لازم به تيم معرفي و پس از مصاحبه و آموزش هاي لازم اقدامات بعدي صورت پذيرد.
 
با اينكه اتكا به اينترنت و فضاي مجازي ممكن است در نگاه اول آسان ترين راه همسريابي تلقي شود ولي واقعيت آن است كه فضاي نامطمئن مجازي نمي تواند ملاك دقيق و قابل اعتنايي براي يافتن يك شريك دايمي به حساب آيد.
 
اما آنچه مهم است عواقب و مشكلاتی است كه پس از ایجاد چنین سایتهایی در بین جوانان به وجود آمده است.
 
چنانچه به دادگاههای خانواده و مراجع قضایی مراجعه كنیم به سادگی با چند زوج روبرو می شویم كه از طریق اینترنت با یكدیگر ازدواج كرده اند و حال برای جدایی به این مكانها آمده اند.
 
اميد است كه با همت مسئولين و دلسوزان جامعه و با همفكري و همراهي خانواده ها بتوانيم از اين بحران عبور نماييم و شاهد ازدواج هاي آگاهانه و پايدار باشيم./انتهاي پيام/