ظلم‌هايي كه در روز عاشورا به امام حسين(ع)، يارانش و اهل بيت‌(ع) مي‌شود و به اسارت گرفته شدن زنان و كودكان اين كاروان، اين سوال را تداعي مي‌كند كه « چرا امام حسين(ع) با اين كه مي دانست شهيد مي‌شود، با خانواده خود به سمت کوفه رفت؟».

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بسیج طلاب مركز ملي پاسخگويي به سوالات ديني پاسخ اين پرسش را چنين عنوان كرده است:

بين بردن اهل بيت امام حسين(ع) به سوي کربلا و علم غيب امام مبني بر آينده جنگ منافات وجود ندارد؛ زيرا امامان ما در امور فردي، سياسي و اجتماعي از علم غيب بهره نمي‌گرفتند، از اين رو در جنگ، قيام، صلح و برخورد با مردم از علم غيب استفاده نمي‌کردند. اگر چنين بود، رفتار و زندگي آنان نمي‌توانست الگو باشد.

از آنجا که قيام کربلا نيز امري سياسي و اجتماعي بود، امام حسين(ع) در اين قيام از علم غيب بهره نگرفت و طبق ظواهر عمل کرد تا اين قيام او الگوي خوبي براي همگان شود. پس امامان مامور بودند، كه در امور زندگي و در جنگ‌ها و پيكارها و حوادثي كه اتفاق مي‌افتد در مقام قضاوت و داوري ميان انسان‌ها با علم عادي برخورد نمايند و تقاضاي علم غيب يا پي بردن به اسرار از راه علم غيب بر نيايند.

از سوي ديگر از برخي روايات استفاده مي‌شود که بردن اهل بيت(ع) به سوي کربلا مانند اصل قيام امام حسين(ع) وظيفه الهي بوده است. امام حسين(ع) با بردن اهل بيت وظيفه خود را انجام داده است. اين امر کاشف از آن است که بين علم غيب امام از آينده جنگ و بردن اهل بيت منافات نيست، حتي در صورت داشتن علم غيب امام بايد اين هدف و مقصد الهي را به انجام مي‌رساند. آنان چيزي را طلب مي‌كنند كه رضايت و اراده خداوند باشد و اراده خداوند در رفتن امام به كربلا تحقق مي‌يافت و بردن اهل بيت به كربلا نيز بر همين اساس بود.

در بردن اهل بيت به کربلا مصالح مهمي وجود داشت. شايد همين مصالح باعث شده است به رغم اين که امام آينده جنگ را مي‌دانست اهل بيت(ع) را با خود برد. آن مصالح پاسداري از قيام کربلا است، يعني همان گونه که در اصل قيام امام و شهادت ياران وي مصلحت وجود داشت، مصلحت در بردن اهل بيت(ع) نيز وجود داشت.

بيان مصلحت اهل بيت(ع) به کربلا مستلزم آن است، که رسالت و ميزان تأثيرگزاري اهل بيت در صيانت از انقلاب امام بررسي شود.

همراهى خانواده امام در حادثه عاشورا مي‌تواند به جهت عوامل زير باشد:

1- پيام رساني

انقلاب امام تا عصر عاشورا مظهر خون و شهادت بود. رهبرى و پرچم‏دارى بر عهده ايشان قرار داشت. پس از آن و در بخش دوم پرچم‏دارى امام سجاد(ع) و حضرت زينب(س) آغاز شد. آنان با سخنان آتشين خود، پيام انقلاب و شهادت سرخ حضرت سيدالشهدا و يارانش را به آگاهى افكار عمومى رساندند و طبل رسوايى حكومت پليد اموى را به صدا درآوردند.

2- بي‌اثر سازي تبليغات دشمن

شام از آن روز كه به تصرف مسلمانان درآمد، تحت سيطره فرمان‏روايانى چون خالد پسر وليد و معاويه پسر ابوسفيان قرار گرفت. مردم اين سرزمين، نه سخن پيامبر را دريافته بودند و نه روش اصحاب او را مى‏دانستند و نه اسلام را آن‏گونه كه در مدينه رواج داشت، مى‏شناختند. در نتيجه نسل جوان آن روز، از اسلام حقيقى چيزى نمى‌دانستند. شايد در نظر آنان، اسلام هم حكومتى بود مانند حكومت كسانى كه پيش از ورود اسلام بر آن سرزمين فرمان مى‏راندند! تجمّل دربار معاويه، حيف و ميل اموال عمومى، ساختن كاخ‏هاى بزرگ، تبعيد و زندانى كردن و كشتن مخالفان، براى آنان امرى طبيعى بود؛ زيرا چنين نظامى نيم قرن سابقه داشت و كسانى بودند كه مى‏پنداشتند آنچه در مدينه عصر پيامبر گذشته، چنين بوده است.(1)

معاويه حدود 42 سال در شام حكومت كرد و در اين مدت نسبتاً طولانى، مردم شام را به گونه‏اى پرورش داد كه فاقد بصيرت و آگاهى دينى باشند و در برابر اراده و خواست او، بى‏چون و چرا تسليم شوند.(2)

به طورى كه پس از پيروزى قيام عباسيان و استقرار حكومت ابوالعباس سفّاح، ده تن از امراى شام نزد وى رفتند و همه سوگند خوردند، كه تا زمان قتل مروان (آخرين خليفه اموى)، نمى‏دانستيم، كه رسول خدا(ص) جز بنى‏اميه خويشاوندى داشت، كه از او ارث ببرند.(3)

بنابراين، جاى شگفتى نيست، اگر در مقاتل مى‏خوانيم: به هنگام آمدن اسيران كربلا به دمشق، مردى در برابر امام زين‏العابدين(ع) ايستاد و گفت: سپاس خدايى را كه شما را كشت و نابود ساخت و مردمان را از شرّتان آسوده كرد! حضرت كمى صبر كرد تا شامى هر چه در دل داشت بيرون ريخت؛ سپس با تلاوت آياتى مانند

«إنما يريد الله ليذهب عنكم الرجس أهل البيت و يطهركم تطهيراً؛ خداوند مى‏خواهد هرگونه پليدى را از شما اهل بيت ببرد و شما را پاك سازد»(4) فرمود: اين آيات در حق ما نازل شده است. پس از آن بود كه مرد فهميد آنچه درباره اين اسيران شنيده، درست نيست. آنان خارجى نيستند؛ بلكه فرزندان پيامبر هستند؛ از آنچه گفته بود، پشيمان شد و توبه كرد.(5)

بنابراين با حركت منزل به منزل خاندان امام و خطبه‏ها و روشنگرى‏هاى امام سجاد(ع) و حضرت زينب(س)، تحريفات چندين دهه بنى‏اميه - حتى در «شام» به عنوان مركز خلافت دشمنان - بي اثر شد.

3- افشاى ماهيت ستمگران حاکم‏

بُعد ديگر علت حضور خاندان امام، نشان دادن چهره سفّاك، بى‏رحم و غيرانسانى يزيد و حكومت وى بود. يكى از عوامل مؤثر در پذيرش پيام از سوى مردم و رساتر بودن تبليغات از سوى پيام‏آوران، عنصر مظلوميت است.

در همين راستا و بيان حقايق جنايات امويان در روز عاشورا امام سجاد(ع) در شام همين كه خواست دستگاه بنى‌اميه را رسوا كند، فرمود: پدرم امام حسين(ع) را با قطعه قطعه كردن، شهيد كردند. همچون پرنده‏اى در قفس، پر و بال او را شكستند تا جان داد. امام سجاد فرمود: اگر قصد كشتن داريد، چرا اين گونه كشتيد؟ چرا مثل پرنده بدنش را پاره پاره كرديد؟ چرا كنار نهر آب، او را تشنه كشتيد؟ چرا او را دفن نكرديد؟ چرا به خيمه‏هاى او حمله كرديد؟ چرا كودك او را شهيد كرديد؟»(6) اين كلمات به قدرى نزد افراد غيرقابل خدشه بود كه شام را طوفانى كرد و جنبش فكرى و فرهنگى، عليه رژيم اموى به راه انداخت.

يزيد مى‏خواست با كشتن مردان و به اسارت كشيدن خاندان اهل‏بيت(ع)، همه حركت‏ها را در نطفه خفه كند؛ به طورى كه همگان از چنين سرنوشتى ترسان و بيمناك باشند و خود بر اريكه قدرت تكيه بزند. اما قيام با عزت امام و پيام رسانى افشاگرانه و مظلومانه خاندان او، هسته‏هاى ظلم‏ستيزى را براى خونخواهى امام حسين(ع) و از بين بردن بنى‏اميه در نقاط مختلف سرزمين‏هاى اسلامى به وجود آورد.

پي نوشتها:

1. سيد جعفر شهيدى، قيام امام حسين(ع)، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، چ دوازدهم، 1367، ص 185.

2 . محمد ابراهيم آيتي، بررسي تاريخ عاشورا، تهران، صدوق، چ هشتم، 1372ش، ص47.

3 . ابن أبي الحديد، شرح نهج البلاغة، قم، مكتبة آية الله المرعشي، 1404ق، ج7، ص159. (نرم افزار جامع الاحاديث2)

4 . احزاب (33)، آيه 33.

5 . موفق بن احمد خوارزمى، ‏مقتل الحسين، قم، انوار الهدى، چ دوم، ‏1423ق،‏ ج2، ص69. (نرم افزار سيره معصومان)

6 . عبد الرزاق مقرّم، ‏مقتل الحسين(ع)، بيروت، ‏مؤسسة الخرسان للمطبوعات، 1426ق، ص334. (نرم افزار سيره معصومان).