به مناسبت سالروز صدور فرمان مشروطیت در سال 1285 هجری شمسی
این کتاب در پنج فصل به نگارش درآمده است. رحمانیان در فصل اول به زمینههای مشروطه و چگونگی برخورد ایرانیان با مدنیت جدید غرب میپردازد. وی همچنین در سایر فصلها به ترتیب به موضوعاتی از قبیل: ظهور مشروطیت، مجلس اول مشروطه، استبداد صغیر و در نهایت مجلس دوم مشروطه و برآمدن احزاب اشاره میکند.
در بخشی از کتاب آمده است:
جنبش مشروطهی ایران را نمیتوان بدون توجه به ارتباط آن با روند عمومی تجدد در جهان در نظر گرفت. در آن روند، پیدایش ((دولت-ملت))، ((برابری شهروندان))، ((آزادی قلم، بیان، عقیده و اجتماعات)) و… از جمله شاخصههای بسیار مهم و اساسی است. جدا از ریشهها و پیشینههای کهن و باستانی پارهای از آن مفاهیم و آموزهها، خاستگاه آنها به معنای جدید کلمه، غرب جدید بود. این مفاهیم اندک اندک به جاهای دیگر سرایت و شیوع پیدا کرد و زمینهی تحول و تجدد سیاسی و اجتماعی را فراهم آورد. اشکال و اقسام کهنتر دولتها کم کم برافتادند و خواه ناخواه، به جبر یا به اختیار، جای خود را به صورتهای جدیدتر دولت و حکومت سپردند.
شتابزدگی در تدوین قانون اساسی ایران و وجود پارهای ابهامات و کاستیهای اساسی در آن از یکسو و از دیگر سو ناسازگاری ساختار سست و مبهم ترتیبیافته و تعریف و تدوین شدهی مشروطیت و قانون اساسی نوپای ایرانی با سیاست باندی و طایفهای ایران، از اصلیترین دلایل بحران مشروطیت و دموکراسی در ایران و انسداد در راه توسعهی سیاسی بوده است.
منبع معرفی کتاب: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به ریاست حضرت آیت الله رشاد (حفظه الله)